Otrzymujesz wyniki DNA i widzisz listę krewnych, która nierzadko ma powyżej 5 000, a czasem nawet 19 000 osób. W jaki sposób rozeznać się w tej liczbie dopasowań? Jak je zorganizować, by nasza analiza nabrała struktury i odpowiedniego kierunku? W jaki sposób najbardziej efektywnie odnaleźć wspólnych przodków?
Do tego służy tworzenie grup genetycznych, które przyporządkowuje naszych krewnych do różnych linii przodków nawet wtedy, gdy nie wiemy, jak jesteśmy spokrewnieni i dowiemy się tego z czasem! 🙂
Najprostszy podział na grupy genetyczne to podział na 2, czyli na stronę matki i ojca. Jednak najbardziej przydatne są podziały:
- na 4 – na naszych dziadków / babcie
- na 8 – na naszych pradziadków / prababcie
By łatwiej rozeznać się w grupach genetycznych, możemy nadać im nazwy, kolory lub je ponumerować. Polecam podział na kolory, ponieważ w Ancestry i MyHeritage mamy dostępne narzędzie umożliwiające kolorowanie grup genetycznych.
Grupa genetyczna – grupa osób, które mają conajmniej jednego wspólnego przodka
Marta Sobota
Kolorowanie grup genetycznych
Poniżej widzisz graficzne przedstawienie, jak może wyglądać podział na 4 grupy genetyczne – według naszych babć i dziadków. Wszystkie osoby spokrewnione przez dziadka ze strony ojca będą w niebieskiej grupie genetycznej. Wszystkie osoby spokrewnione przez babcię ze strony ojca – w zielonej, dziadka ze strony matki – w żółtej, babcię ze strony mamy – w różowej.
Kolory grup genetycznej możesz dobierać dowolnie, jednak by z czasem łatwiej zapamiętać, przez którą linię może być spokrewniona dana osoba, dobrze jest np. stronie ojca nadawać zimne kolory (w powyższym przykładzie zielony i niebieski), a stronie matki ciepłe (tu żółty i różowy). Z czasem zapamiętasz te kolory i patrząc na listę krewnych od razu będziesz wiedzieć, w której linii rodziny występuje pokrewieństwo z daną osobą.
Tworzenie grup genetycznych umożliwiają dwa serwisy: Ancestry oraz MyHeritage.
Kryteria przyporządkowywania
Podstawowe kryteria przyporządkowywania osób do grup genetycznych:
- Gdy znamy wspólnego przodka / przodków z jednym z krewnych patrzymy na inne osoby spokrewnione z tą osobą (czyli na wspólne dopasowania = ang. shared matches) i analizujemy, czy również są spokrewnione w tej linii rodziny (może w starszych pokoleniach), czy w zupełnie innej linii, przez innych przodków. Musimy być uważni, ponieważ tylko trójkowanie daje nam gwarancję, że trzy osoby pochodzą od tego samego przodka / przodków, a samo wspólne DNA bez trójkowania takiej gwarancji nie daje.
- Występujące trójkowanie – jest to najlepsze potwierdzenie, że trzy osoby mają wspólnego przodka lub parę przodków. Trójkowanie to występowanie wspólnego segmentu DNA na tym samym chromosomie, w tym samym miejscu u conajmniej trzech różnych osób. Pamiętajmy jednak, że nie powinniśmy brać pod uwagę dwóch bardzo blisko spokrewnionych krewnych np. relacji rodzic-dziecko, rodzeństwo. Czyli mając trójkowanie, możemy z gwarancją sukcesu przydzielić osoby do tej samej grupy genetycznej.
- Wspólne dopasowania – na MyHeritage nazywa się to Wspólne podobieństwa DNA Match, na Ancestry Shared Matches. Jest to dobry wyznacznik tworzenia grup genetycznych, jednak musimy mieć na uwadze, że gdy nie mamy trójkowania, trzy różne osoby mogą być spokrewnione przez różnych przodków. Na przykład mając Anię, Borysa i Izę: Ania i Borys mogą być spokrewnieni przez rodzinę Nowaków, Borys i Iza przez Kwiatkowskich i Ania i Iza przez Jankowskich. Wtedy wszystkie trzy osoby pojawią się jako wspólnie spokrewnione, jednak nie mają oni wspólnych przodków.
Własny plik ze schematem kolorów grup genetycznych
Tworzenie grup genetycznych można rozpocząć „z marszu”, bezpośrednio na wybranym portalu. Polecam jednak w pierwszej kolejności przygotować sobie plik ze schematycznym drzewem genealogicznym, które przejrzyście pokaże nam, jakie kolory będziemy przypisywali do których linii rodziny.
Jeśli chcesz otrzymać gotowy schemat, który wypełnisz informacjami o swojej rodzinie, zapisz się do newslettera:
Kolorowanie grup genetycznych na Ancestry
Poniżej widzisz schemat kolorystyczny grup genetycznych na Ancestry, w podziale na 6 pokoleń. Dla ułatwienia zapamiętywania, ze strony ojca wybrałam zimne kolory – niebieski i zielony, ze strony matki ciepłe – żółty i różowy. Ten podział zastosowałam również w MyHeritage, dzięki czemu oba schematy są ze sobą spójne, a lista krewnych na obu portalach łatwiejsza do odczytania.
Gdy wiemy już jakie kolory będziemy przydzielać do poszczególnych linii rodziny, możemy zabrać się za kolorowanie 🙂 W tym celu otwieramy listę krewnych i po prawej stronie klikamy na mały plusik w kółeczku. Na prawo od niego możemy utworzyć nową grupę genetyczną (ang. Create custom group) lub przydzielić osobę do już istniejącej grupy genetycznej, w poniższym przykładzie przydzielam osobę do pary pradziadków Andrzejewski – Borczyńska.
Kolorowanie grup genetycznych na My Heritage
Adekwatnie jak w Ancestry, przygotowałam schemat kolorów grup genetycznych dla 6 pokoleń, ale wg kolorystyki dostępnej na My Heritage. Wybrałam podobne kolory jak w Ancestry, czyli niebieski – przodkowie ojczystego dziadka, zielony – ojczystej babci, żółty – matczynego dziadka i niestety nie było różowego dla linii matczynej babci, więc mamy tu odcienie pomarańczowego/czerwonego.
Gdy wiemy już jakie kolory będziemy przydzielać do poszczególnych linii rodziny, możemy zabrać się za kolorowanie 🙂 W tym celu otwieramy listę krewnych i po prawej stronie klikamy na mały plusik w kółeczku. Na prawo od niego możemy utworzyć nową grupę genetyczną (ang. Create custom group) lub przydzielić osobę do już istniejącej grupy genetycznej, w poniższym przykładzie przydzielam osobę do pary pradziadków Andrzejewski – Borczyńska.
Na portalu My Heritage, by dodać krewnego do wybranej grupy genetycznej, klikamy po lewej stronie w pusty kwadracik, a po prawej stronie wybieramy „Utwórz etykietę” (czyli stwórz nową grupę genetyczną) lub przydzielamy osoby do już utworzonej grupy. W tym przykładzie wybrałam parę przodków Borczyński-Skubiszewska.
W MyHeritage mamy możlwość sprawdzenia trójkowania czyli, czy trzy osoby na pewno pochodzą od tego samego przodka / przodków ponieważ mają nie tylko wspólne DNA na różnych chromosomach, ale na tym samym chromosomie i w tej samej jego części (segmencie). Gdy wybierzemy opcję „Obejrzyj podobieństwo DNA Match”, pokaże nam się tabelka taka jak poniżej:
Po prawej stronie widzimy różowy prostokącik potwierdzający, że wybrane osoby mają na swoim DNA trójkowanie. Jest to dla nas ważna informacja dająca większą gwarancję, że rzeczywiście te trzy osoby mają wspólnego przodka.
Zwróćmy uwagę na drugą osobę z listy – jest ona w innej grupie genetycznej, zaznaczonej na żółto, a więc ze strony mojej mamy. Pokazała się we wspólnych wynikach dlatego, że znaleziono fragment 8.8cM wspólnego DNA z moją krewną, ale wiem, że jest to segment fałszywie dodatni, identyczny przez przypadek.
Jak to wygląda na liście matchy Ancestry?
Mają przyporządkowanych krewnych na naszej liście dopasowań widzimy kolorowe kropki odpowiadające różnym liniom naszych przodków. Poniżej widzisz widok z Ancestry. Od razu widzimy, że pierwsza osoba jest spokrewniona przez dziadka ze strony ojca (kolor niebieski), kolejna przez prababcię w linii żeńskiej (kolor różowy), a następne osoby przez babcię ze strony ojca (kolor zielony), ciemne odcienie zieleni odpowiadają linii męskiej, jaśniejsze żeńskiej.
Jak to wygląda na liście matchy My Heritage?
Widok na My Heritage jest bardzo podobny, tylko kolorowe kropki pojawiają się po lewej stronie listy krewnych. W tym przykładzie od razu widzimy, że pierwsza osoba od góry spokrewniona jest przez dziadka ze strony mamy (kolor żółty), dwie kolejne przez pradziadków ze strony ojca (kolor niebieski) i czwarta osoba przez prababcię ze strony mamy (kolor pomarańczowy).
Podsumowanie
Korzystanie z grup genetycznych ma wiele korzyści, przede wszystkim nasza analiza staje się bardziej efektywna, wracając do listy krewnych, nie tracimy czasu na sprawdzanie jak jesteśmy spokrewnieni z poszczególnymi osobami.
Łatwiej też rozpoznajemy pokrewieństwo z nowymi matchami, które pojawiają się w bazach. Nasza praca staje się bardziej zorganizowana, ustrukturyzowana i nie kręcimy się w kółko wracając wciąż do tych samych miejsc poszukiwań 🙂
Na chwilę obecną (2023 rok) tworzenie grup genetycznych jest najlepszym rozwiązaniem zastępującym korzystanie z metody LEEDS. Większość osób w Polsce nie ma w swoich wynikach kilkunastu osób spokrewnionych na poziomie 100 – 500 cM, które są potrzebne do analizy LEEDS. Pracujemy na takich wynikach, jakie mamy, tworzymy grupy genetyczne i dzięki temu nie tylko poświęcamy czas na analizę, ale również osiągamy bardzo dobre efekty 👌
Te same kolory, które przydzielamy do grup genetycznych możemy wykorzystać także podczas tworzenia mapy chromosomów, dzięki czemu nasze poszukiwania będą spójne między różnymi narzędziami, oszczędzamy czas i szybciej możemy wysnuwać cenne wnioski 💡
Informacje o mapowaniu chromosomów znajdziesz w artykule: Po kim mam ten fragment DNA? Mapowanie chromosomów w służbie genealogii
Dajcie znać w komentarzach jak tworzenie grup genetycznych usprawniło znajdywanie wspólnych przodków i analizy genealogii genetycznej 🧬 Powodzenia! 🙂
