Jeśli genealogia jest Twoją pasją, to testy DNA są narzędziem, które pozwoli Ci rozwinąć drzewo genealogiczne (chociażby o żyjących krewnych), umożliwi poznanie nieznanych przodków (np. dziadka, pradziadka itp.), pomoże potwierdzić genealogię metrykalną i poznać szeroko rozumiane pochodzenie geograficzne (mapka etniczności).
W tym artykule opisuje różne autosomalne testy DNA. Test autosomalny to taki, który daje nam informacje o wszystkich liniach naszych przodków do około 5-7 pokoleń wstecz. Jeśli jeszcze nie czytałeś/-aś, pierwszej części artykułu pt. Genealogiczne testy DNA – od czego zacząć, zapraszam do lektury, ponieważ znajdziesz tam informacje o różnych rodzajach testów DNA, kogo warto przetestować, oraz umieszczaniu wyników w różnych bazach danych.
Ancestry
Ancestry może pochwalić się największą ilością osób w swojej genealogicznej bazie DNA – jest w niej ponad 25 milionów użytkowników (dane na styczeń 2025) 1.
W pudełku z testem DNA znajdziemy:
- Pojemnik z tubką, do której należy napluć i przykręcić zakrętkę z płynem konserwującym,
- Kartę z kodem aktywacyjnym i instrukcją, jak pobrać materiał,
- Foliówkę, w której umieszczamy gotową do odesłania tubkę,
- Pudełeczko, do którego wkładamy foliówkę z tubką.
Test Ancestry zawiera probówkę, którą należy wypełnić śliną do poziomu wyznaczonego przez czarną kreskę. W środku probówki znajduje się przegroda, w efekcie czego śliną wypełniamy ok. 0.5cm probówki.
Gdy w probówce jest już odpowiednia ilość śliny, odkręcamy lejek, a w jego miejsce przykręcamy fiolkę z niebieskim płynem konserwującym.
Płyn przeleje się do środka. Potrząsamy probówką przez kilka sekund, delikatnie dokręcamy i tak przygotowaną próbkę możemy umieścić w foliówce z pomarańczowym znaczkiem, w której znajduje się biały wacik (zostawiamy go w środku).
Foliówkę z probówką umieszczamy w pudełeczku do odesłania, odklejamy naklejkę, by je zamknąć i w tej formie możemy pudełeczko już zanieść na pocztę.
Jeśli otrzymał_ś pudełko bez wydrukowanego adresu, etykietę znajdziesz TUTAJ. Wydrukuj ją i przyklej do pudełka – nie musisz płacić za przesyłkę, wystarczy, ze zaniesiesz pudełko na pocztę. Czasem osoba w okienku nie chce lub ma wątpliwości, czy przyjąć pudełko, poproście wtedy kierowniczkę/-a 😉 Pudełeczko przyjmą tylko placówki poczty, a nie agencje pocztowe. Możesz też wrzucić test do czerwonej skrzynki odbiorczej.
Test Ancestry można kupić bezpośrednio np. za ich niemieckiej stronie za ok. 59 euro plus koszty przesyłki lub z szybką i bezpłatną wysyłką przez polskiego Amazona za ok 360 zł.
23andMe
Zestaw 23andMe, podobnie jak Ancestry, zawiera probówkę, którą należy wypełnić do pewnego poziomu śliną.
Duża zaletą testu 23andMe jest to, że bada więcej części naszego genomu, które zawierają dane zdrowotne. W Stanach Zjednoczonych test 23andMe jest akredytowany przez FDA (ang. Food and Drug Administration) – rządową agencję znaną z rygorystycznych przepisów dotyczących dopuszczania do obrotu leków i produktów spożywczych.
Ze względu na regulacje prawne, 23andMe nie sprzedaje swoich raportów zdrowotnych (Health + Ancestry) w Polsce. Raport ten dostępny jest w Stanach Zjednoczonych, Irlandii, Danii, Finlandii, Holandii i Szwecji. Jednak kupując podstawową opcję (Health + Traits), możemy pobrać plik z surowymi danymi i otrzymać raport zdrowotny z innego źródła, np. na platformie Promethese lub FoundMyFitness.
Test 23andMe kosztuje 99$. Kupując w jednym zamówieniu, cena drugiego i każdego następnego zestawu jest niższa o 20% i wynosi 79$. Test ten można kupić jedynie bezpośrednio w 23andMe. Dla użytkowników z Polski należy wybrać międzynarodową wersję ich strony internetowej2.
W przypadku testu 23andMe nie musimy płacić ze odesłanie zestawu, ponieważ otrzymujemy opłaconą naklejkę na przesyłkę pocztą międzynarodową. Chcąc ją nadać, warto przejść się do większej placówki poczty, ponieważ próbując wysłać tę przesyłkę z agencji pocztowej, zostałam przekierowana na pocztę.
Family Tree DNA
Family Tree DNA daje nam możliwość zakupu trzech rodzajów testów:
- Y-DNA,
- mtDNA,
- autosomalny – Family Ancestry (wcześniej Family Finder) i właśnie ten test opisuję w poniższym artykule
Gdy na Family Tree DNA trwała promocja, kupiłam cztery testy i przebadałam siostrę dziadka, babcię, mamę i teścia. Gdyby nie to, że trwała epidemia, zaczęłabym od wszystkich babć, ale ze względu na sytuację, zmieniłam kolejność wykonywanych testów na wysyłkę do osób, dla których nie było problemem zrobienie testu i odesłanie go pocztą.
Testy z Family Tree DNA są typu „swab”, czyli są to patyczki, którymi pociera się wewnętrzną stronę policzka. Jest to wygodne rozwiązanie szczególnie dla starszych osób. Obecnie Family Tree DNA wysyła zestawy typu dry swabs, czyli „suche patyczki” – są zakończone szczoteczką, którą po pobraniu należy przez minumum 30 minut wysuszyć przed umieszczeniem w folii zwrotnej.
Na conajmniej 60 minut przed pobraniem nie można pić, jeść ani palić. W instrukcji jest napisane, że patyczki można położyć na papierowych ręcznikach do wysuszenia, ale dobrym pomysłem jest też postawienie ich szczoteczką do góry w szklance w taki sposób, by się ze sobą nie stykały.
Podczas całego procesu należy zwrócić uwagę, bo nie dotknąć szczoteczkami żadnych powierzchni, ani nawet ich nawzajem ze sobą. Szczoteczki wkłada się z powrotem do folijek, w których były umieszczone i zakleja naklejką, która jest na końcu folii. Należy pamiętać, by do koperty zwrotnej włożyć nie tylko obie folijki ze szczoteczkami, ale także wypełnione: biały i zielony formularz z podpisem osoby testowanej.
Autosomalny test Family Tree DNA, nazywany przez nich „Family Ancestry” w promocji kosztuje 49-69$, a standardowa cena to 79$.
W zestawie umieszczona jest koperta zwrotna, wysyłka priorytetem Pocztą Polską kosztuje około 16 zł. Warto poprosić o numer do monitorowania przesyłki. Od niedawna zdarza się, że dostajemy do wypełniania dokumenty celne. Można je wypełnić wpisując np. jako genealogical swabs (patyczki z wymazem genealogicznym). Od momentu dostarczenia przesyłki do laboratorium, wynik otrzymamy w ciągu 13 – 21 dni.
My Heritage
Najpopularniejsze autosomalne testy DNA w Europie. Przez większość czasu cena testu wynosi ok. 49$, a przy zamówieniu dwóch lub więcej wysyłka jest za darmo. Testy wysyłane są do Polski z Holandii i są dostarczane w ciągu kilku dni roboczych. Alternatywnie test MyHeritage można również zamówić z darmową dostawą na stronie polskiego Amazona za 359zł 3.
Testy My Heritage nie są typu „dry swabs” tak jak Family Tree DNA i nie trzeba ich suszyć przez 30 minut po pobraniu.
W zestawie otrzymamy patyczki zakończone bawełnianą końcówką, które po potarciu policzka umieszczamy w fiolce z płynem, odłamujemy końcówkę, zakręcamy fiolki i w ten sposób umieszczamy w kopercie zwrotnej (dołączonej do opakowania). W zestawie znajdziemy także ulotkę i kopertę zwrotną z nadrukowanym adresem.
Jeśli chcemy wysłać więcej niż jeden zestaw w jednej przesyłce, każdy umieszczamy we własnej kopercie, kilka małych kopert umieszczamy w jednej większej i odsyłamy. Zdarzyło mi się wysyłać dwa zestawy w jednej kopercie, cena była taka sama jak przy wysłaniu jednej małej kopertki, czyli ok. 16 zł. Od momentu, gdy przesyłka dotrze do laboratorium, wyniki otrzymamy w ciągu 10 – 14 dni.
W przypadku każdego testu DNA pamiętaj, by aktywować go przed wysłaniem lub zrób zdjęcie kodu aktywacyjnego
Podsumowanie
Według mnie, aktualnie4 królem wśród genealogicznych testów DNA jest Ancestry. Dlaczego? Z trzech powodów:
- Ancestry to największa baza, w której swoje wyniki ma ponad 25 milionów użytkowników 5. Dla porównania, na drugim miejscu jest 23andMe z 14 milionami użytkowników, My Heritage plasuje się na trzecim miejscu mając 8 milionów użytkowników. Family Tree DNA i GEDMatch mają odpowiednio 1.7 miliona i ponad 1 milion użytkowników. W genealogii genetycznej najbardziej zależy nam na możliwości porównania wyniku do jak największej ilości osób, a Ancestry właśnie to nam umożliwia,
- By w bazie Ancestry, trzeba kupić u nich test, nie można wgrać wyniku z zewnątrz,
- Wynik z Ancestry można wgrać do Family Tree DNA, My Heritage oraz GEDMatch.
Źródło: https://thednageek.com/spring-growth-is-for-databases-too/
Plusem testu Family Tree DNA jest to, że można go w późniejszym czasie rozszerzyć o nowe badanie. Np. kupując test autosomalny Family Ancestry, możemy wykupić później dodatkowo badanie haplogrupy mtDNA (DNA mitochondrialnego) lub Y-DNA (tylko mężczyźni). Gdy wyrazimy zgodę, FTDNA przechowa naszą próbkę przez 25 lat, co może mieć znaczenie, gdy zrobiliśmy test osobie, która już odeszła. Działa to również w drugą stronę, to znaczy np. wykonując test Y-DNA, możemy później dokupić wyniki autosomalne.
Napiszcie w komentarzach, jakie testy wybraliście, a jeśli nadal się zastanawiacie, który test wybrać, napiszcie o swoich wątpliwościach.
Życzę znalezienia krewnych z rozwiniętymi drzewami genealogicznymi! 🧬🌳🙂
- https://www.ancestry.com/corporate/about-ancestry/company-facts
- europejska wersja strony 23andMe, z suffixem „en-eu”, umożliwia zamówienie testu do Danii, Finlandii, Holandii, Irlandii oraz Szwecji. Strona z suffixem „en-int” umożliwia dostawę do innych krajów, w tym pozostałych europejskich. Rozróżnienie to wynika z możliwości lub jej braku, zakupienia wersji z raportami zdrowotnymi
- Cena z 06.02.2025r.
- luty 2025r.
- https://www.ancestry.com/corporate/about-ancestry/company-facts
4 komentarze
Zamówiłem na razie MyHeritage oraz Dante Labs i czekam na wyniki.
Ponadto Peter Rassek obiecał mi Ancestry – ale niestety ostatnio tłumaczył się że partnerzy z USA nie dosłali mu testów i nie wiem czy mogę czekać – mam nadzieję, że jak spotkam Petera na środkowoeuropejskim forum genealogów w Warszawie, to coś się wyjaśni.
Jak otrzymam pierwsze wyniki to zobaczę co dalej zrobić i ew. odezwę się do Ciebie Marta o poradę
Trzymam kciuki za szybkie i owocne wyniki 🙂
A ja mam pytanie dotyczące odbierania zestawów testów wysyłanych do Polski. Czy one są dostarczane tylko przez kuriera do domu lub pod inny wybrany adres, czy są też opcje odbioru np. na poczcie?
Zamawiając test podajemy konkretny adres, nie wiem jak jest z odbiorem na poczcie. Chyba tylko w sytuacji, gdy dostarczenie będzie pocztą, a listonosz nie przyniesie testu, tylko zostawi awizo pod nieobecność.