Co oznacza DNA na chromosomie X?

Jeśli zrobiłeś genealogiczny test DNA, pewnie miałeś okazję pracować z wynikami na chromosomie X i wiesz jak bardzo mogą być użyteczne. Z tego artykułu dowiesz się, jak „wycisnąć” jak najwięcej informacji z chromosomu X 🙂 Jeśli jeszcze nie robiłeś testu, poniższy tekst pomoże Ci zrozumieć wyniki, kiedy już przyjdą.

Nasza 23-cia para chromosomów to chromosomy płciowe¹. Dziecko zawsze dziedziczy od matki chromosom X, natomiast ojciec może przekazać dziecku chromosom X – wtedy rozwija się dziewczynka albo chromosom Y i powstaje chłopiec. Biologia jest tu jednoznaczna.

Kobiety mają dwa chromosomy X, a mężczyźni jeden chromosom X i jeden Y

Dopasowanie na chromosomie X może wyeliminować wiele linii dziedziczenia, jednak musimy mieć na uwadze, że małe dopasowanie na chromosomie X może wynikać z podwójnego pokrewieństwa².

Informacje o DNA na chromosomie X znajdziemy w wynikach dwóch firm: Family Tree DNA oraz 23andMe (grafiki poniżej). Jeśli jednak masz test zrobiony w Ancestry lub My Heritage, to nic straconego, te firmy również badają DNA na chromosomie X, jednak by sprawdzić z kimś dopasowanie musimy przenieść swój wynik np. do GEDMatch. Instrukcje, jak pobrać dane z Ancestry znajdziesz tutaj, jak pobrać dane z My Heritage tutaj, a jak wgrać swój wynik do GEDMatch tutaj.

Dziedziczenie chromosomu X u kobiet

Kobiety mają dwa chromosomy X, a więc dziedziczą jeden po matce i jeden po ojcu. Ojciec przekazuje córce X-a, którego odziedziczył po swojej matce. Zatem córka, chromosom X, który odziedziczyła po ojcu ma w całości od jego mamy (swojej ojczystej babci).

Ponieważ kobieta dziedziczy chromosom X po obu rodzicach, jeśli ma z kimś dopasowanie na X-ie, to pokrewieństwo może być zarówno ze strony ojca jak i matki. Ale nadal możemy wykluczyć niektóre linie, np. pokrewieństwo przez dziadka ze strony ojca, ojca dziadka ze strony mamy itd. Dlaczego? Ponieważ mężczyzna przekazuje swój chromosom X tylko córce, synowi przekazuje chromosom Y.

Przyjrzyj się poniższemu wykresowi dziedziczenia chromosomu X u kobiet. Na niebiesko są zaznaczeni mężczyźni, na różowo kobiety. Białe pola to przodkowie, od których kobieta nie odziedziczyła chromosomu X.

Dziedziczenie chromosomu X u mężczyzn

Mężczyźni dziedziczą swój chromosom X po matce, od ojca otrzymują chromosom Y. Oznacza to, że jeśli mężczyzna ma z kimś dopasowanie na chromosomie X, pokrewieństwo jest ze strony jego matki.

Poniższy wykres pokazuje dziedziczenie chromosomu X u mężczyzn. Na pierwszy rzut oka widać, że możliwych linii pokrewieństwa jest mniej niż u kobiet, ponieważ mężczyzna otrzymuje swojego X-a jedynie po matce:

Ponieważ mężczyzna przekazuje córce chromosom X, który odziedziczył po swojej matce, to znaczy, że córka jeden ze swoich chromosomów X ma identyczny jak jej ojciec. Poniżej graficzne przedstawienie chromosomu X mojego taty:

Tutaj widzimy moje dwa chromosomy X. Ten odziedziczony po ojcu jest identyczny u mnie i u niego:

Jeśli ojciec przekazuje córkom swojego X-a, to znaczy, że córki z tego samego ojca mają jeden chromosom X w całości taki sam. Jest to jeden z punktów analizy DNA pod kątem pokrewieństwa. Np. dwie przyrodnie siostry mającego tego samego ojca będą miały cały jeden chromosom X identyczny. W przypadku przyrodnich sióstr mających tę samą matkę, ta zasada nie jest tak jednoznaczna, ponieważ matka przekazuje dziecku rekombinację ze swoich dwóch chromosomów X w miejsce jednego X-a u dziecka.

Jeśli masz pytania, napisz je w komentarzu.

Powodzenia w odkryciach na chromosomie X!

1. oprócz tego mamy 22 pary chromosomów autosomalnych
2. np. zarówno ze strony ojca jak i matki