Centymorgan (cM)<\/strong><\/h2>\n\n\n\nJednostka miary wsp\u00f3lnego DNA. Im wi\u0119cej centymorgan\u00f3w dwie osoby ze sob\u0105 dziel\u0105, tym bli\u017cej s\u0105 spokrewnione. Ka\u017cdy ma ok. 7000 centymorgan\u00f3w DNA. Relacja rodzic-dziecko to ok. 3500 cM, kuzynowie trzeciego stopnia (wsp\u00f3lni przodkowie 4 pokolenia wstecz), oko\u0142o 70 cM. Wi\u0119cej w artykule Co to jest centymorgan (cM)?<\/a><\/p>\n\n\n\nChromosom Y<\/strong> <\/h2>\n\n\n\nU ludzi jeden z dw\u00f3ch chromosom\u00f3w p\u0142ciowych (drugim jest chromosom X). M\u0119\u017cczy\u017ani dziedzicz\u0105 chromosom Y po ojcu. <\/p>\n\n\n\n
Chromosom X<\/h2>\n\n\n\n
Jeden z dw\u00f3ch chromosom\u00f3w p\u0142ciowych (drugim jest chromosom Y). Chromosom X dziedziczony jest w specyficzny spos\u00f3b i je\u015bli dwie osoby maj\u0105 na nim wsp\u00f3lne DNA, podpowiada to mo\u017cliwe linie pokrewie\u0144stwa. M\u0119\u017cczy\u017ani maj\u0105 jeden chromosom X i dziedzicz\u0105 go tylko po matce. Kobiety maj\u0105 dwa chromosomy X, jeden dziedzicz\u0105 po ojcu, drugi po matce. Wi\u0119cej w artyku\u0142ach Co oznacza DNA na chromosomie X?<\/a> oraz X-DNA a mtDNA<\/a>.<\/p>\n\n\n\nDNA mitochondrialne (mtDNA)<\/h2>\n\n\n\n
DNA dziedziczone po matce, okre\u015blaj\u0105ce lini\u0119 \u017ce\u0144sk\u0105. Podobnie jak w przypadku DNA chromosomu Y, r\u00f3wnie\u017c w przypadki DNA mitochondrialnego okre\u015bla si\u0119 haplogrupy mtDNA. Wi\u0119cej a artykule X-DNA a mtDNA<\/a><\/p>\n\n\n\nDNA autosomalne (atDNA)<\/h2>\n\n\n\n
DNA znajduj\u0105ce si\u0119 w 22 parach chromosom\u00f3w, nie zwi\u0105zanych z p\u0142ci\u0105 (23 para to chromosomy p\u0142ciowe – X i Y). Ten rodzaj DNA „przechowuje” informacje o mniej wi\u0119cej 6-8 pokoleniach wstecz. Mo\u017ce si\u0119 to r\u00f3\u017cni\u0107 w poszczeg\u00f3lnych liniach rodziny, poniewa\u017c DNA przekazywane jest losowo. Po rodzicach dziedziczymy dok\u0142adnie 50% genomu, jednak ju\u017c po dziadkach nie musimy mie\u0107 idealnie 25% itd. T\u0142umacz\u0119 to dok\u0142adniej w wyk\u0142adzie o mapowaniu chromosom\u00f3w<\/a> dost\u0119pnym na YouTube. <\/p>\n\n\n\nGenealogia Genetyczna<\/h2>\n\n\n\n
Nauka polegaj\u0105ca na \u0142\u0105czeniu informacji metrykalnych, dokument\u00f3w i innych tradycyjnych \u017ar\u00f3de\u0142 danych z naszymi genami. S\u0142u\u017cy do poznawania krewnych, rozwijaniu drzewa genealogicznego, zg\u0142\u0119bianiu informacji o migracjach linii \u017ce\u0144skiej i m\u0119skiej (nawet na przestrzeni tysi\u0119cy lat), odnajdywaniu nieznanych przodk\u00f3w<\/span>1<\/sup><\/a><\/span>, potwierdzaniu lub zaprzeczaniu hipotez. <\/p>\n\n\n\nHaplogrupa<\/strong><\/h2>\n\n\n\nGenetycznie spokrewniona grupa ludzi, kt\u00f3rzy maj\u0105 wsp\u00f3lnego przodka w linii m\u0119skiej (Y-DNA) lub \u017ce\u0144skiej (DNA mitochondrialne = mtDNA).<\/p>\n\n\n\n
Haplogrupa mtDNA<\/h2>\n\n\n\n
DNA charakterystyczne dla poszczeg\u00f3lnych populacji. Haplogrupy mtDNA tworzone s\u0105 na podstawie zmian (mutacji) zachodz\u0105cych w mitochondriach. \u015aledz\u0105c te zmiany, tworzone jest drzewo genealogiczne, w kt\u00f3rym linie \u017ce\u0144skie wywodz\u0105 si\u0119 od jednej, wsp\u00f3lnej przodkini. To drzewo pozwala bada\u0107 linie rodowe w czasie i miejscach migracji, odkrywa\u0107 histori\u0119 bezpo\u015bredniej linii \u017ce\u0144skiej.<\/p>\n\n\n\n
Haplogrupa Y-DNA<\/strong><\/h2>\n\n\n\nDNA charakterystyczne dla poszczeg\u00f3lnych populacji. Haplogrupy tworzone s\u0105 na podstawie zmian (mutacji) zachodz\u0105cych na chromosomie Y. \u015aledz\u0105c te zmiany, tworzone jest drzewo genealogiczne ludzko\u015bci, w kt\u00f3rym wszystkie linie m\u0119skie wywodz\u0105 si\u0119 od jednego, wsp\u00f3lnego przodka. To drzewo pozwala bada\u0107 linie rodowe w czasie i miejscach migracji, odkrywa\u0107 wsp\u00f3\u0142czesn\u0105 histori\u0119 bezpo\u015bredniej linii nazwiska ojcowskiego oraz histori\u0119 wsp\u00f3lnych przodk\u00f3w. <\/p>\n\n\n
\n![\"\"](\"https:\/\/i0.wp.com\/saturdaydna.com\/wp-content\/uploads\/Grafika-7-Uproszczone-drzewo-haplogrup-Y-DNA.png?resize=1170%2C658&ssl=1\")
Uproszczone drzewo haplogrup Y-DNA
\u017ar\u00f3d\u0142o: https:\/\/tickle.one-name.net\/understanding-y-dna-2\/<\/a> (dost\u0119p 3 listopada 2023r.)<\/figcaption><\/figure><\/div>\n\n\nMatch<\/h2>\n\n\n\n
Po polsku przet\u0142umaczyliby\u015bmy to jako „Dopasowanie”, czyli krewny, z kt\u00f3rym mamy wsp\u00f3lne DNA. Wchodz\u0105c na list\u0119 wynik\u00f3w, widzimy w\u0142a\u015bnie list\u0119 krewnych, czyli naszych „matchy”. <\/p>\n\n\n\n
MRCA<\/h2>\n\n\n\n
(ang. The Most Recent Common Ancestor<\/em> )- okre\u015blenie cz\u0119sto wyst\u0119puj\u0105ce w genealogii genetycznej, oznaczaj\u0105ce \u201cNajbli\u017cszego Wsp\u00f3lnego Przodka\u201d. W kontek\u015bcie Y-DNA, w znaczeniu \u201cwsp\u00f3lny m\u0119ski przodek\u201d. <\/p>\n\n\n\nPrivate variants<\/h2>\n\n\n\n
Prywatne, a raczej indywidualne warianty pozycji SNP, kt\u00f3re nie s\u0105 na li\u015bcie powszechnie znanych SNP. Markery te mog\u0105, ale nie musz\u0105 by\u0107 unikalne dla danej osoby. M\u0119\u017cczy\u017ani spokrewnieni w linii chromosomu Y mog\u0105 dzieli\u0107 ze sob\u0105 te same warianty prywatne. Z biegiem czasu, gdy do bazy Y-DNA dochodz\u0105 wyniki nowych os\u00f3b, „prywatne warianty” SNP mog\u0105 zosta\u0107 uznane jako znane i przeniesione w FTDNA do sekcji „Named Variants”. W genealogii genetycznej najcz\u0119\u015bciej spotykamy si\u0119 z nimi w kontek\u015bcie Y-DNA. <\/p>\n\n\n\n
Pr\u00f3bka kopalna<\/h2>\n\n\n\n
(ang. Ancient DNA<\/em>) – DNA pobrane ze szcz\u0105tek np. w miejscu wykopaliska archeologicznego. Genom z niekt\u00f3rych pr\u00f3bek mo\u017cna por\u00f3wna\u0107 do swojego na DNA autosomalnym, jednak wed\u0142ug mnie bardziej u\u017cyteczne pod k\u0105tem genealogicznym s\u0105 por\u00f3wnania na Y-DNA lub mtDNA. W serwisie YFull znajdziemy wgrane pr\u00f3bki kopalne, dzi\u0119ki czemu mo\u017cemy sprawdzi\u0107, kiedy mieli\u015bmy z dan\u0105 osob\u0105 wsp\u00f3lnego m\u0119skiego przodka (Y-DNA) lub \u017ce\u0144sk\u0105 przodkini\u0119 (mtDNA). <\/p>\n\n\n\n![\"\"](\"https:\/\/i0.wp.com\/saturdaydna.com\/wp-content\/uploads\/Screenshot-2024-03-02-at-10.57.04.png?resize=1170%2C1052&ssl=1\")
Przyk\u0142adowa haplogrupa Y-DNA, w kt\u00f3rej wyst\u0119puj\u0105 pr\u00f3bki DNA kopalnego (zaznaczone na pomara\u0144czowo, dolna cz\u0119\u015b\u0107 listy), \u017ar\u00f3d\u0142o: YFull<\/figcaption><\/figure><\/div>\n\n\nSNP<\/strong><\/h2>\n\n\n\n(ang. Single-Nucleotide Polymorphism) <\/em>Polimorfizm Pojedynczego Nukleotydu , <\/em>w Polsce potocznie \u201csnipy\u201d – zmiana pojedynczej pozycji DNA (np. z G do C, z A do T). Zbi\u00f3r mutacji SNP charakteryzuje poszczeg\u00f3lne haplogrupy. S\u0105 analizowane we wszystkich rodzajach DNA (autosomalnym, X-DNA, Y-DNA, mtDNA). <\/p>\n\n\n\nSTR<\/h2>\n\n\n\n
(ang. Short Term Repeats<\/em>) – inny rodzaj mutacji ni\u017c w przypadku SNP. STR okre\u015bla liczb\u0119 powt\u00f3rze\u0144 danych alleli (kombinacji liter) powtarzaj\u0105cej si\u0119 w wybranym miejscu (markerze). Marker to charakterystyczne miejsce w genomie. W j\u0119zyku polskim potocznie nazywane \u201cSTR-ami\u201d, s\u0105 przydatne genealogicznie, by okre\u015bli\u0107, z kim jeste\u015bmy spokrewnieni w niedawnym czasie (do oko\u0142o 500 lat), w przeciwie\u0144stwie do SNP, kt\u00f3re okre\u015blaj\u0105 nawet znacznie bardziej odleg\u0142e w czasie pokrewie\u0144stwo. <\/p>\n\n\n\nTr\u00f3jkowanie \/ triangulacja<\/h2>\n\n\n\n
Sytuacja, w kt\u00f3rej trzy osoby maj\u0105 wsp\u00f3lne DNA na tym samym segmencie tego samego chromosomu. By prawid\u0142owo je zinterpretowa\u0107 nale\u017cy pami\u0119ta\u0107 o tym, \u017ce pozosta\u0142e osoby:<\/p>\n\n\n\n
\n- nie mog\u0105 by\u0107 ze sob\u0105 blisko spokrewnione (np. nie jest to relacja rodzic-dziecko). Je\u015bli s\u0105, zwi\u0119ksza to szanse na wynik fa\u0142szywie dodatni.<\/li>\n\n\n\n
- maj\u0105 ze sob\u0105 odpowiedni\u0105 „porcj\u0119” DNA na tym samym segmencie co z Tob\u0105. <\/li>\n<\/ul>\n\n\n\n
W efekcie analizy matchy tr\u00f3jkuj\u0105cych, znajdujemy wsp\u00f3ln\u0105 par\u0119 przodk\u00f3w lub przodka, kt\u00f3ra przekaza\u0142a wszystkim osobom ten sam segment DNA. Segment taki nazywamy Identycznym Przez Dziedziczenie (IBD – ang. Identical By Descent)<\/em>.<\/p>\n\n\n\nWynik fa\u0142szywie dodatni<\/strong><\/h2>\n\n\n\n sytuacja w kt\u00f3rej dwie osoby dziel\u0105 ze sob\u0105 niewielkie segmenty DNA, jednak nie wynikaj\u0105 one z pokrewie\u0144stwa a:<\/p>\n\n\n\n
\n- zbiegu okoliczno\u015bci u\u0142o\u017cenia nukleotyd\u00f3w na kr\u00f3tkim odcinku,<\/li>\n\n\n\n
- dopasowania na \u201czbrojnym segmencie\u201d<\/li>\n<\/ul>\n\n\n\n
Zbrojny segment<\/strong><\/h2>\n\n\n\nang. pile up area<\/em> – region DNA, na kt\u00f3rym nie ma cz\u0119stych mutacji, co prowadzi do przekazywania tego samego fragmentu DNA przez wiele pokole\u0144 w niezmienionym stanie. Charakterystyczny dla danej spo\u0142eczno\u015bci. Przyk\u0142adowa sytuacja: dopasowanie DNA dw\u00f3ch os\u00f3b na \u201czbrojnym segmencie\u201d nie wynikaj\u0105ce ze spokrewnienia tych os\u00f3b, lecz przekazania segmentu w niezmienionym stanie przez kilkana\u015bcie pokole\u0144<\/span>2<\/sup><\/a><\/span>.\u00a0<\/p>\n\n\n\nJe\u015bli chcesz by\u0107 na bie\u017c\u0105co z informacjami ze \u015bwiata genealogii genetycznej, zapisz si\u0119 do mojego newslettera. W prezencie otrzymasz schemat do tworzenia grup genetycznych, kt\u00f3re s\u0105 podstaw\u0105 dobrej organizacji w genealogicznych testach DNA<\/strong>. Wi\u0119cej informacji o grupach genetycznych znajdziesz w artykule Tworzenie i kolorowanie grup genetycznych<\/a>:<\/strong><\/p>\n\n\n\n
Chromosom Y<\/strong> <\/h2>\n\n\n\nU ludzi jeden z dw\u00f3ch chromosom\u00f3w p\u0142ciowych (drugim jest chromosom X). M\u0119\u017cczy\u017ani dziedzicz\u0105 chromosom Y po ojcu. <\/p>\n\n\n\n
Chromosom X<\/h2>\n\n\n\n
Jeden z dw\u00f3ch chromosom\u00f3w p\u0142ciowych (drugim jest chromosom Y). Chromosom X dziedziczony jest w specyficzny spos\u00f3b i je\u015bli dwie osoby maj\u0105 na nim wsp\u00f3lne DNA, podpowiada to mo\u017cliwe linie pokrewie\u0144stwa. M\u0119\u017cczy\u017ani maj\u0105 jeden chromosom X i dziedzicz\u0105 go tylko po matce. Kobiety maj\u0105 dwa chromosomy X, jeden dziedzicz\u0105 po ojcu, drugi po matce. Wi\u0119cej w artyku\u0142ach Co oznacza DNA na chromosomie X?<\/a> oraz X-DNA a mtDNA<\/a>.<\/p>\n\n\n\nDNA mitochondrialne (mtDNA)<\/h2>\n\n\n\n
DNA dziedziczone po matce, okre\u015blaj\u0105ce lini\u0119 \u017ce\u0144sk\u0105. Podobnie jak w przypadku DNA chromosomu Y, r\u00f3wnie\u017c w przypadki DNA mitochondrialnego okre\u015bla si\u0119 haplogrupy mtDNA. Wi\u0119cej a artykule X-DNA a mtDNA<\/a><\/p>\n\n\n\nDNA autosomalne (atDNA)<\/h2>\n\n\n\n
DNA znajduj\u0105ce si\u0119 w 22 parach chromosom\u00f3w, nie zwi\u0105zanych z p\u0142ci\u0105 (23 para to chromosomy p\u0142ciowe – X i Y). Ten rodzaj DNA „przechowuje” informacje o mniej wi\u0119cej 6-8 pokoleniach wstecz. Mo\u017ce si\u0119 to r\u00f3\u017cni\u0107 w poszczeg\u00f3lnych liniach rodziny, poniewa\u017c DNA przekazywane jest losowo. Po rodzicach dziedziczymy dok\u0142adnie 50% genomu, jednak ju\u017c po dziadkach nie musimy mie\u0107 idealnie 25% itd. T\u0142umacz\u0119 to dok\u0142adniej w wyk\u0142adzie o mapowaniu chromosom\u00f3w<\/a> dost\u0119pnym na YouTube. <\/p>\n\n\n\nGenealogia Genetyczna<\/h2>\n\n\n\n
Nauka polegaj\u0105ca na \u0142\u0105czeniu informacji metrykalnych, dokument\u00f3w i innych tradycyjnych \u017ar\u00f3de\u0142 danych z naszymi genami. S\u0142u\u017cy do poznawania krewnych, rozwijaniu drzewa genealogicznego, zg\u0142\u0119bianiu informacji o migracjach linii \u017ce\u0144skiej i m\u0119skiej (nawet na przestrzeni tysi\u0119cy lat), odnajdywaniu nieznanych przodk\u00f3w<\/span>1<\/sup><\/a><\/span>, potwierdzaniu lub zaprzeczaniu hipotez. <\/p>\n\n\n\nHaplogrupa<\/strong><\/h2>\n\n\n\nGenetycznie spokrewniona grupa ludzi, kt\u00f3rzy maj\u0105 wsp\u00f3lnego przodka w linii m\u0119skiej (Y-DNA) lub \u017ce\u0144skiej (DNA mitochondrialne = mtDNA).<\/p>\n\n\n\n
Haplogrupa mtDNA<\/h2>\n\n\n\n
DNA charakterystyczne dla poszczeg\u00f3lnych populacji. Haplogrupy mtDNA tworzone s\u0105 na podstawie zmian (mutacji) zachodz\u0105cych w mitochondriach. \u015aledz\u0105c te zmiany, tworzone jest drzewo genealogiczne, w kt\u00f3rym linie \u017ce\u0144skie wywodz\u0105 si\u0119 od jednej, wsp\u00f3lnej przodkini. To drzewo pozwala bada\u0107 linie rodowe w czasie i miejscach migracji, odkrywa\u0107 histori\u0119 bezpo\u015bredniej linii \u017ce\u0144skiej.<\/p>\n\n\n\n
Haplogrupa Y-DNA<\/strong><\/h2>\n\n\n\nDNA charakterystyczne dla poszczeg\u00f3lnych populacji. Haplogrupy tworzone s\u0105 na podstawie zmian (mutacji) zachodz\u0105cych na chromosomie Y. \u015aledz\u0105c te zmiany, tworzone jest drzewo genealogiczne ludzko\u015bci, w kt\u00f3rym wszystkie linie m\u0119skie wywodz\u0105 si\u0119 od jednego, wsp\u00f3lnego przodka. To drzewo pozwala bada\u0107 linie rodowe w czasie i miejscach migracji, odkrywa\u0107 wsp\u00f3\u0142czesn\u0105 histori\u0119 bezpo\u015bredniej linii nazwiska ojcowskiego oraz histori\u0119 wsp\u00f3lnych przodk\u00f3w. <\/p>\n\n\n
\nUproszczone drzewo haplogrup Y-DNA
\u017ar\u00f3d\u0142o: https:\/\/tickle.one-name.net\/understanding-y-dna-2\/<\/a> (dost\u0119p 3 listopada 2023r.)<\/figcaption><\/figure><\/div>\n\n\nMatch<\/h2>\n\n\n\n
Po polsku przet\u0142umaczyliby\u015bmy to jako „Dopasowanie”, czyli krewny, z kt\u00f3rym mamy wsp\u00f3lne DNA. Wchodz\u0105c na list\u0119 wynik\u00f3w, widzimy w\u0142a\u015bnie list\u0119 krewnych, czyli naszych „matchy”. <\/p>\n\n\n\n
MRCA<\/h2>\n\n\n\n
(ang. The Most Recent Common Ancestor<\/em> )- okre\u015blenie cz\u0119sto wyst\u0119puj\u0105ce w genealogii genetycznej, oznaczaj\u0105ce \u201cNajbli\u017cszego Wsp\u00f3lnego Przodka\u201d. W kontek\u015bcie Y-DNA, w znaczeniu \u201cwsp\u00f3lny m\u0119ski przodek\u201d. <\/p>\n\n\n\nPrivate variants<\/h2>\n\n\n\n
Prywatne, a raczej indywidualne warianty pozycji SNP, kt\u00f3re nie s\u0105 na li\u015bcie powszechnie znanych SNP. Markery te mog\u0105, ale nie musz\u0105 by\u0107 unikalne dla danej osoby. M\u0119\u017cczy\u017ani spokrewnieni w linii chromosomu Y mog\u0105 dzieli\u0107 ze sob\u0105 te same warianty prywatne. Z biegiem czasu, gdy do bazy Y-DNA dochodz\u0105 wyniki nowych os\u00f3b, „prywatne warianty” SNP mog\u0105 zosta\u0107 uznane jako znane i przeniesione w FTDNA do sekcji „Named Variants”. W genealogii genetycznej najcz\u0119\u015bciej spotykamy si\u0119 z nimi w kontek\u015bcie Y-DNA. <\/p>\n\n\n\n
Pr\u00f3bka kopalna<\/h2>\n\n\n\n
(ang. Ancient DNA<\/em>) – DNA pobrane ze szcz\u0105tek np. w miejscu wykopaliska archeologicznego. Genom z niekt\u00f3rych pr\u00f3bek mo\u017cna por\u00f3wna\u0107 do swojego na DNA autosomalnym, jednak wed\u0142ug mnie bardziej u\u017cyteczne pod k\u0105tem genealogicznym s\u0105 por\u00f3wnania na Y-DNA lub mtDNA. W serwisie YFull znajdziemy wgrane pr\u00f3bki kopalne, dzi\u0119ki czemu mo\u017cemy sprawdzi\u0107, kiedy mieli\u015bmy z dan\u0105 osob\u0105 wsp\u00f3lnego m\u0119skiego przodka (Y-DNA) lub \u017ce\u0144sk\u0105 przodkini\u0119 (mtDNA). <\/p>\n\n\n\nPrzyk\u0142adowa haplogrupa Y-DNA, w kt\u00f3rej wyst\u0119puj\u0105 pr\u00f3bki DNA kopalnego (zaznaczone na pomara\u0144czowo, dolna cz\u0119\u015b\u0107 listy), \u017ar\u00f3d\u0142o: YFull<\/figcaption><\/figure><\/div>\n\n\nSNP<\/strong><\/h2>\n\n\n\n(ang. Single-Nucleotide Polymorphism) <\/em>Polimorfizm Pojedynczego Nukleotydu , <\/em>w Polsce potocznie \u201csnipy\u201d – zmiana pojedynczej pozycji DNA (np. z G do C, z A do T). Zbi\u00f3r mutacji SNP charakteryzuje poszczeg\u00f3lne haplogrupy. S\u0105 analizowane we wszystkich rodzajach DNA (autosomalnym, X-DNA, Y-DNA, mtDNA). <\/p>\n\n\n\nSTR<\/h2>\n\n\n\n
(ang. Short Term Repeats<\/em>) – inny rodzaj mutacji ni\u017c w przypadku SNP. STR okre\u015bla liczb\u0119 powt\u00f3rze\u0144 danych alleli (kombinacji liter) powtarzaj\u0105cej si\u0119 w wybranym miejscu (markerze). Marker to charakterystyczne miejsce w genomie. W j\u0119zyku polskim potocznie nazywane \u201cSTR-ami\u201d, s\u0105 przydatne genealogicznie, by okre\u015bli\u0107, z kim jeste\u015bmy spokrewnieni w niedawnym czasie (do oko\u0142o 500 lat), w przeciwie\u0144stwie do SNP, kt\u00f3re okre\u015blaj\u0105 nawet znacznie bardziej odleg\u0142e w czasie pokrewie\u0144stwo. <\/p>\n\n\n\nTr\u00f3jkowanie \/ triangulacja<\/h2>\n\n\n\n
Sytuacja, w kt\u00f3rej trzy osoby maj\u0105 wsp\u00f3lne DNA na tym samym segmencie tego samego chromosomu. By prawid\u0142owo je zinterpretowa\u0107 nale\u017cy pami\u0119ta\u0107 o tym, \u017ce pozosta\u0142e osoby:<\/p>\n\n\n\n
\n- nie mog\u0105 by\u0107 ze sob\u0105 blisko spokrewnione (np. nie jest to relacja rodzic-dziecko). Je\u015bli s\u0105, zwi\u0119ksza to szanse na wynik fa\u0142szywie dodatni.<\/li>\n\n\n\n
- maj\u0105 ze sob\u0105 odpowiedni\u0105 „porcj\u0119” DNA na tym samym segmencie co z Tob\u0105. <\/li>\n<\/ul>\n\n\n\n
W efekcie analizy matchy tr\u00f3jkuj\u0105cych, znajdujemy wsp\u00f3ln\u0105 par\u0119 przodk\u00f3w lub przodka, kt\u00f3ra przekaza\u0142a wszystkim osobom ten sam segment DNA. Segment taki nazywamy Identycznym Przez Dziedziczenie (IBD – ang. Identical By Descent)<\/em>.<\/p>\n\n\n\nWynik fa\u0142szywie dodatni<\/strong><\/h2>\n\n\n\n sytuacja w kt\u00f3rej dwie osoby dziel\u0105 ze sob\u0105 niewielkie segmenty DNA, jednak nie wynikaj\u0105 one z pokrewie\u0144stwa a:<\/p>\n\n\n\n
\n- zbiegu okoliczno\u015bci u\u0142o\u017cenia nukleotyd\u00f3w na kr\u00f3tkim odcinku,<\/li>\n\n\n\n
- dopasowania na \u201czbrojnym segmencie\u201d<\/li>\n<\/ul>\n\n\n\n
Zbrojny segment<\/strong><\/h2>\n\n\n\nang. pile up area<\/em> – region DNA, na kt\u00f3rym nie ma cz\u0119stych mutacji, co prowadzi do przekazywania tego samego fragmentu DNA przez wiele pokole\u0144 w niezmienionym stanie. Charakterystyczny dla danej spo\u0142eczno\u015bci. Przyk\u0142adowa sytuacja: dopasowanie DNA dw\u00f3ch os\u00f3b na \u201czbrojnym segmencie\u201d nie wynikaj\u0105ce ze spokrewnienia tych os\u00f3b, lecz przekazania segmentu w niezmienionym stanie przez kilkana\u015bcie pokole\u0144<\/span>2<\/sup><\/a><\/span>.\u00a0<\/p>\n\n\n\nJe\u015bli chcesz by\u0107 na bie\u017c\u0105co z informacjami ze \u015bwiata genealogii genetycznej, zapisz si\u0119 do mojego newslettera. W prezencie otrzymasz schemat do tworzenia grup genetycznych, kt\u00f3re s\u0105 podstaw\u0105 dobrej organizacji w genealogicznych testach DNA<\/strong>. Wi\u0119cej informacji o grupach genetycznych znajdziesz w artykule Tworzenie i kolorowanie grup genetycznych<\/a>:<\/strong><\/p>\n\n\n\n
DNA mitochondrialne (mtDNA)<\/h2>\n\n\n\n
DNA dziedziczone po matce, okre\u015blaj\u0105ce lini\u0119 \u017ce\u0144sk\u0105. Podobnie jak w przypadku DNA chromosomu Y, r\u00f3wnie\u017c w przypadki DNA mitochondrialnego okre\u015bla si\u0119 haplogrupy mtDNA. Wi\u0119cej a artykule X-DNA a mtDNA<\/a><\/p>\n\n\n\n DNA znajduj\u0105ce si\u0119 w 22 parach chromosom\u00f3w, nie zwi\u0105zanych z p\u0142ci\u0105 (23 para to chromosomy p\u0142ciowe – X i Y). Ten rodzaj DNA „przechowuje” informacje o mniej wi\u0119cej 6-8 pokoleniach wstecz. Mo\u017ce si\u0119 to r\u00f3\u017cni\u0107 w poszczeg\u00f3lnych liniach rodziny, poniewa\u017c DNA przekazywane jest losowo. Po rodzicach dziedziczymy dok\u0142adnie 50% genomu, jednak ju\u017c po dziadkach nie musimy mie\u0107 idealnie 25% itd. T\u0142umacz\u0119 to dok\u0142adniej w wyk\u0142adzie o mapowaniu chromosom\u00f3w<\/a> dost\u0119pnym na YouTube. <\/p>\n\n\n\n Nauka polegaj\u0105ca na \u0142\u0105czeniu informacji metrykalnych, dokument\u00f3w i innych tradycyjnych \u017ar\u00f3de\u0142 danych z naszymi genami. S\u0142u\u017cy do poznawania krewnych, rozwijaniu drzewa genealogicznego, zg\u0142\u0119bianiu informacji o migracjach linii \u017ce\u0144skiej i m\u0119skiej (nawet na przestrzeni tysi\u0119cy lat), odnajdywaniu nieznanych przodk\u00f3w<\/span>1<\/sup><\/a><\/span>, potwierdzaniu lub zaprzeczaniu hipotez. <\/p>\n\n\n\n Genetycznie spokrewniona grupa ludzi, kt\u00f3rzy maj\u0105 wsp\u00f3lnego przodka w linii m\u0119skiej (Y-DNA) lub \u017ce\u0144skiej (DNA mitochondrialne = mtDNA).<\/p>\n\n\n\n DNA charakterystyczne dla poszczeg\u00f3lnych populacji. Haplogrupy mtDNA tworzone s\u0105 na podstawie zmian (mutacji) zachodz\u0105cych w mitochondriach. \u015aledz\u0105c te zmiany, tworzone jest drzewo genealogiczne, w kt\u00f3rym linie \u017ce\u0144skie wywodz\u0105 si\u0119 od jednej, wsp\u00f3lnej przodkini. To drzewo pozwala bada\u0107 linie rodowe w czasie i miejscach migracji, odkrywa\u0107 histori\u0119 bezpo\u015bredniej linii \u017ce\u0144skiej.<\/p>\n\n\n\n DNA charakterystyczne dla poszczeg\u00f3lnych populacji. Haplogrupy tworzone s\u0105 na podstawie zmian (mutacji) zachodz\u0105cych na chromosomie Y. \u015aledz\u0105c te zmiany, tworzone jest drzewo genealogiczne ludzko\u015bci, w kt\u00f3rym wszystkie linie m\u0119skie wywodz\u0105 si\u0119 od jednego, wsp\u00f3lnego przodka. To drzewo pozwala bada\u0107 linie rodowe w czasie i miejscach migracji, odkrywa\u0107 wsp\u00f3\u0142czesn\u0105 histori\u0119 bezpo\u015bredniej linii nazwiska ojcowskiego oraz histori\u0119 wsp\u00f3lnych przodk\u00f3w. <\/p>\n\n\n Po polsku przet\u0142umaczyliby\u015bmy to jako „Dopasowanie”, czyli krewny, z kt\u00f3rym mamy wsp\u00f3lne DNA. Wchodz\u0105c na list\u0119 wynik\u00f3w, widzimy w\u0142a\u015bnie list\u0119 krewnych, czyli naszych „matchy”. <\/p>\n\n\n\n (ang. The Most Recent Common Ancestor<\/em> )- okre\u015blenie cz\u0119sto wyst\u0119puj\u0105ce w genealogii genetycznej, oznaczaj\u0105ce \u201cNajbli\u017cszego Wsp\u00f3lnego Przodka\u201d. W kontek\u015bcie Y-DNA, w znaczeniu \u201cwsp\u00f3lny m\u0119ski przodek\u201d. <\/p>\n\n\n\n Prywatne, a raczej indywidualne warianty pozycji SNP, kt\u00f3re nie s\u0105 na li\u015bcie powszechnie znanych SNP. Markery te mog\u0105, ale nie musz\u0105 by\u0107 unikalne dla danej osoby. M\u0119\u017cczy\u017ani spokrewnieni w linii chromosomu Y mog\u0105 dzieli\u0107 ze sob\u0105 te same warianty prywatne. Z biegiem czasu, gdy do bazy Y-DNA dochodz\u0105 wyniki nowych os\u00f3b, „prywatne warianty” SNP mog\u0105 zosta\u0107 uznane jako znane i przeniesione w FTDNA do sekcji „Named Variants”. W genealogii genetycznej najcz\u0119\u015bciej spotykamy si\u0119 z nimi w kontek\u015bcie Y-DNA. <\/p>\n\n\n\n (ang. Ancient DNA<\/em>) – DNA pobrane ze szcz\u0105tek np. w miejscu wykopaliska archeologicznego. Genom z niekt\u00f3rych pr\u00f3bek mo\u017cna por\u00f3wna\u0107 do swojego na DNA autosomalnym, jednak wed\u0142ug mnie bardziej u\u017cyteczne pod k\u0105tem genealogicznym s\u0105 por\u00f3wnania na Y-DNA lub mtDNA. W serwisie YFull znajdziemy wgrane pr\u00f3bki kopalne, dzi\u0119ki czemu mo\u017cemy sprawdzi\u0107, kiedy mieli\u015bmy z dan\u0105 osob\u0105 wsp\u00f3lnego m\u0119skiego przodka (Y-DNA) lub \u017ce\u0144sk\u0105 przodkini\u0119 (mtDNA). <\/p>\n\n\n (ang. Single-Nucleotide Polymorphism) <\/em>Polimorfizm Pojedynczego Nukleotydu , <\/em>w Polsce potocznie \u201csnipy\u201d – zmiana pojedynczej pozycji DNA (np. z G do C, z A do T). Zbi\u00f3r mutacji SNP charakteryzuje poszczeg\u00f3lne haplogrupy. S\u0105 analizowane we wszystkich rodzajach DNA (autosomalnym, X-DNA, Y-DNA, mtDNA). <\/p>\n\n\n\n (ang. Short Term Repeats<\/em>) – inny rodzaj mutacji ni\u017c w przypadku SNP. STR okre\u015bla liczb\u0119 powt\u00f3rze\u0144 danych alleli (kombinacji liter) powtarzaj\u0105cej si\u0119 w wybranym miejscu (markerze). Marker to charakterystyczne miejsce w genomie. W j\u0119zyku polskim potocznie nazywane \u201cSTR-ami\u201d, s\u0105 przydatne genealogicznie, by okre\u015bli\u0107, z kim jeste\u015bmy spokrewnieni w niedawnym czasie (do oko\u0142o 500 lat), w przeciwie\u0144stwie do SNP, kt\u00f3re okre\u015blaj\u0105 nawet znacznie bardziej odleg\u0142e w czasie pokrewie\u0144stwo. <\/p>\n\n\n\n Sytuacja, w kt\u00f3rej trzy osoby maj\u0105 wsp\u00f3lne DNA na tym samym segmencie tego samego chromosomu. By prawid\u0142owo je zinterpretowa\u0107 nale\u017cy pami\u0119ta\u0107 o tym, \u017ce pozosta\u0142e osoby:<\/p>\n\n\n\n W efekcie analizy matchy tr\u00f3jkuj\u0105cych, znajdujemy wsp\u00f3ln\u0105 par\u0119 przodk\u00f3w lub przodka, kt\u00f3ra przekaza\u0142a wszystkim osobom ten sam segment DNA. Segment taki nazywamy Identycznym Przez Dziedziczenie (IBD – ang. Identical By Descent)<\/em>.<\/p>\n\n\n\n sytuacja w kt\u00f3rej dwie osoby dziel\u0105 ze sob\u0105 niewielkie segmenty DNA, jednak nie wynikaj\u0105 one z pokrewie\u0144stwa a:<\/p>\n\n\n\n ang. pile up area<\/em> – region DNA, na kt\u00f3rym nie ma cz\u0119stych mutacji, co prowadzi do przekazywania tego samego fragmentu DNA przez wiele pokole\u0144 w niezmienionym stanie. Charakterystyczny dla danej spo\u0142eczno\u015bci. Przyk\u0142adowa sytuacja: dopasowanie DNA dw\u00f3ch os\u00f3b na \u201czbrojnym segmencie\u201d nie wynikaj\u0105ce ze spokrewnienia tych os\u00f3b, lecz przekazania segmentu w niezmienionym stanie przez kilkana\u015bcie pokole\u0144<\/span>2<\/sup><\/a><\/span>.\u00a0<\/p>\n\n\n\n Je\u015bli chcesz by\u0107 na bie\u017c\u0105co z informacjami ze \u015bwiata genealogii genetycznej, zapisz si\u0119 do mojego newslettera. W prezencie otrzymasz schemat do tworzenia grup genetycznych, kt\u00f3re s\u0105 podstaw\u0105 dobrej organizacji w genealogicznych testach DNA<\/strong>. Wi\u0119cej informacji o grupach genetycznych znajdziesz w artykule Tworzenie i kolorowanie grup genetycznych<\/a>:<\/strong><\/p>\n\n\n\nDNA autosomalne (atDNA)<\/h2>\n\n\n\n
Genealogia Genetyczna<\/h2>\n\n\n\n
Haplogrupa<\/strong><\/h2>\n\n\n\n
Haplogrupa mtDNA<\/h2>\n\n\n\n
Haplogrupa Y-DNA<\/strong><\/h2>\n\n\n\n
\u017ar\u00f3d\u0142o: https:\/\/tickle.one-name.net\/understanding-y-dna-2\/<\/a> (dost\u0119p 3 listopada 2023r.)<\/figcaption><\/figure><\/div>\n\n\nMatch<\/h2>\n\n\n\n
MRCA<\/h2>\n\n\n\n
Private variants<\/h2>\n\n\n\n
Pr\u00f3bka kopalna<\/h2>\n\n\n\n
SNP<\/strong><\/h2>\n\n\n\n
STR<\/h2>\n\n\n\n
Tr\u00f3jkowanie \/ triangulacja<\/h2>\n\n\n\n
\n
Wynik fa\u0142szywie dodatni<\/strong><\/h2>\n\n\n\n
\n
Zbrojny segment<\/strong><\/h2>\n\n\n\n