Różne życiowe sytuacje sprawiają, że szukamy biologicznych krewnych – adopcje, wojna, nieznane rodzicielstwo, a czasem niespodzianki po otrzymanych wynikach DNA. W takich przypadkach działania mają kierunek odwrotny od „standardowego” tworzenia drzewa genealogicznego. Gdy znamy swoich przodków zwykle tworzymy drzewo „od dołu”, czyli my, rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itd. Gdy nie znamy biologicznych przodków i dostaniemy wyniki, na podstawie otrzymanych informacji tworzymy drzewo „od góry” w dół – najpierw znajdujemy wspólnych krewnych kilka pokoleń wstecz, a następnie budujemy drzewo „w dół”, ich dzieci, kolejne pokolenia, dochodząc do nas samych i osób, z którymi mamy dopasowanie.
Jeśli chcemy znaleźć biologiczną rodzinę nie mając żadnych wskazówek, zaczynamy testy od siebie i tych krewnych, których możemy przebadać. Na przykład, jeśli poszukujemy ojca biologicznego, wykonanie testu mamie pozwoli rozpoznać nam, czy dopasowania, które się pojawią, są ze strony ojca czy matki. Jeśli zostaliśmy adoptowani, warto wykonać test na jak największej ilości platform (np. Ancestry i 23and me oraz przegrać wyniki do MYHeritage, Family Tree DNA oraz GEDMatch), by zobaczyć naszych krewnych, którzy pojawiają się w różnych bazach.
W tym artykule przedstawię kilka „strategii” na kupno testów.
Family Tree DNA lub My Heritage
Jeśli chcemy ponieść koszty, możemy wybrać test autosomalny Family Tree DNA (który nazwany jest tam Family Finder) lub My Heritage. Oba testy są popularne w Europie. Po otrzymaniu wyniku warto go pobrać i wgrać do bazy drugiej firmy, np. jeśli wykonaliśmy test w MyHeritage, wgrać wynik do Family Tree DNA. Obie firmy przytaczam jako wymienne przykłady, ponieważ zarówno Family Tree DNA jak i My Heritage używają bardzo podobnego chipu i w niemal 100% sprawdzają te same fragmenty DNA¹. W związku z tym, nie ma większego sensu badanie się zarówno w Family Tree DNA jak i osobno w My Heritage. Standardowa cena obu testów to 79$, jednak warto poczekać na promocję, wtedy kosztują one 49-59$.
Ancestry + Family Tree DNA lub My Heritage
Między innymi dzięki serii Finding Your Roots o genealogii znanych osób, serwis Ancestry, jako sponsor serialu, zdobył dużą popularność w Stanach Zjednoczonych i ma największą bazę osób (18 milionów²). Jest bardzo duże prawdopodobieństwo, że mamy wspólnych przodków z krewnymi, którzy mieszkają za oceanem, a każda informacja i możliwość stworzenia choć części swojego drzewa genealogicznego jest cenna. Zajmuję się wynikami DNA 10 osób i wszystkim pokazują się dopasowania z osobami w Stanach. Odwołuję się do tego, ponieważ większość bazy Ancestry to właśnie mieszkańcy Stanów Zjednoczonych, a więc szansa na informacje genealogiczne.Wynik z Ancestry można pobrać na komputer i wgrać do bazy Family Tree DNA oraz My Heritage, jednak ze względu na to, że badane fragmenty DNA między Ancestry a FTDNA i My Heritage pokrywają się tylko w 44%, większą dokładność rezultatów otrzymamy badając się również w FTDNA lub MyHeritage³.Żeby być w bazie Ancestry, należy zakupić u nich test, nie można wgrać wyniku do ich bazy tak, jak jest to możliwe w przypadku zarówno FTDNA jak i My Heritage.Standardowa cena testu DNA w Ancestry to 99$, na niemieckim Amazonie kosztuje 69€.
23andMe + Family Tree DNA lub My Heritage
Testując się w 23andMe otrzymamy zarówno dane genealogiczne, jak i raport zdrowotny mówiący na przykład o tym, jak metabolizujemy poszczególne witaminy, do jakich chorób mamy predyspozycje, na co warto zwrócić uwagę wykonując badania krwi.Podstawowy raport medyczny dostępny jest w ramach testu, bardziej szczegółowy trzeba będzie zamówić w innej firmie, ponieważ 23andMe nie może sprzedawać swoich usług medycznych w Polsce. Oferta ta jest dostępna dla mieszkańców Stanów Zjednoczonych, a w Europie dla mieszkańców Danii, Holandii, Finlandii, Irlandii i Szwecji. Minusem 23andMe jest to, że wiele osób bada się w tej firmie tylko ze względów medycznych, nie genealogicznych, więc po otrzymaniu wyniku nie logują się do portalu i nie sprawdzają wiadomości. Mając z kimś dopasowanie w 23andMe, jest szansa, że napiszemy wiadomość, ale nie otrzymamy odpowiedzi. A jeśli otrzymamy odpowiedź, to jest spora szansa, że ta osoba nie będzie miała rozwiniętego drzewa genealogicznego. Z tego względu najmniej polecam tę opcję, ponieważ jeśli szukamy nieznanych przodków biologicznych, chcemy mieć kontakt z osobami, które mają dobrze rozwinięte drzewa genealogiczne.Podobnie jak w przypadku Ancestry, warto dodatkowo wykonać test w FTDNA lub Myheritage. Fragmenty DNA sprawdzane przez 23andMe pokrywają się jedynie w 14% z FTDNA/My Heritage⁴. Minusem tego jest fakt, że po wgraniu danych z 23&Me do baz FTDNA/My Heritage możemy uzyskać mniej dopasowań niż jest to w rzeczywistości (mimo, że algorytmy symulują, jaki byłby wynik gdyby overlap danych był większy). Jest też duży plus tej sytuacji. Jeśli już będziemy mieli dane z 23andMe oraz FTDNA lub My Heritage, możemy stworzyć jeden wspólny plik, który będzie miał znacznie więcej przebadanych fragmentów DNA i umieścić go w GEDMatch, co zwiększy nasze szanse na znalezienie przodków.Koszt wykonania badania w 23andMe to 99$ za pierwszy test i 79$ za każdy następny w tym samym zamówieniu.
WGS – Whole Genome Sequencing
To rozwiązanie, które da nam pełne sekwencjonowanie naszego DNA. Surowe dane możemy opracować w taki sposób, by można je wgrać do baz FTDNA, My Heritage, GEDMatch. Dodatkowo otrzymamy nasze DNA mitochondrialne, przekazywane przez matkę oraz w przypadku mężczyzn pełne sekwencjonowanie chromosomu Y, który również może pomóc w znalezieniu przodków i określeniu, ile pokoleń wstecz występuje pokrewieństwo.Minusem tego rozwiązania jest, że nie będziemy ani w bazie Ancestry ani 23andMe. Kolejnym minusem może być cena. Najpopularniejszą firmą, która bada cały genom jest Dante Labs. Częstą ceną promocyjną jest 299€ (np. z kodem WEWONTSTOP), zwykle pod koniec roku (listopad/grudzień) pojawia się promocja i badanie kosztuje 199€. Czas oczekiwania na wynik także pozostawia wiele do życzenia. Jestem jedną z wielu klientek, która po 4 miesiącach od dostarczenia testu do laboratorium, nie ma wyniku (powinien być w ciągu 8 tygodni).Jeśli chcesz dowiedzieć się, w jaki sposób wykonuje się testy, przeczytaj ten artykuł.
GEDMatch
GEDMatch to bezpłatna baza genealogiczna, która ma wiele przydatnych narzędzi do analizy i korzysta z niej wielu pasjonatów genealogii genetycznej. Możemy w niej umieścić wyniki ze wszystkich powyższych firm. By zoptymalizować wyszukiwanie, jeśli mamy więcej niż jeden wynik (np. przebadaliśmy się w My Heritage i Ancestry), warto połączyć oba wyniki bez duplikatów i taki „super zestaw” umieścić w bazie GEDMatch. Stworzenie takiego zestawu umożliwia opcja Combine multiple kits into 1 superkit dostępna na platformie GEDMatch. By z niej skorzystać, należy wykupić wersję premium czyli Tier 1, dającą nam dostęp do większej ilości narzędzi (10$).Inną możliwością jest stworzenie takiego zestawu samemu, pomoże w tym filmik Andy’ego z Family History Fanatics:
Podsumowanie
Z powyższych opcji polecam zrobienie testu w Ancestry oraz Family Tree DNA lub My Heritage, ponieważ wybierając Ancestry mamy większe szanse znaleźć osoby, które interesują się genealogią, a tylko gdy mamy dopasowania z osobami posiadającymi rozwinięte drzewo genealogiczne, w łatwiejszy sposób znajdziemy poszukiwanych przodków i ich potomków.Warto zagłębić się w narzędzia, jakie oferuje GEDMatch. Miłośnicy genealogii mający testy na różnych portalach (Ancestry, 23andMy, MyHeritage, Family Tree DNA, Living DNA), umieszczają tam swoje wyniki do porównań, więc jest to też świetna okazja mając jedynie wynik MyHeritage móc porównać go do czyjegoś wyniku w Ancestry lub 23andMe. Chciałabym tu podkreślić, że GEDMatch nie zawiera wszystkich wyników z Ancestry i 23andMe, tylko te, które użytkownicy sami wgrali. Badanie DNA w celach genealogicznych wymaga cierpliwości, nie tylko ze względu na czas oczekiwania 3-8 tygodni na wyniki, ale też dlatego, że nie zawsze od razu znajdziemy bliskie pokrewieństwo. Dzięki coraz niższym cenom badań, więcej osób interesuje się genealogią genetyczną, dzięki czemu więcej osób znajdziemy w bazach. Takie badanie to inwestycja na lata, która w każdym momencie może przynieść nowe odkrycia.
¹ Dane według https://www.beholdgenealogy.com/blog/?p=2700&fbclid=IwAR0pMvTLicsN6kYBznUxEq-DrOn8WPDCXnuHtHL6poxYOKNdF8dEuSz0Q3s [dostęp: 3 kwietnia 2022r.]
2 Dane według https://isogg.org/wiki/Autosomal_DNA_testing_comparison_chart [dostęp: 3 kwietnia 2022r.]
3 Dane według https://www.beholdgenealogy.com/blog/?p=2700&fbclid=IwAR0pMvTLicsN6kYBznUxEq-DrOn8WPDCXnuHtHL6poxYOKNdF8dEuSz0Q3s [dostęp: 3 kwietnia 2022r.]
4 Dane według https://www.beholdgenealogy.com/blog/?p=2700&fbclid=IwAR0pMvTLicsN6kYBznUxEq-DrOn8WPDCXnuHtHL6poxYOKNdF8dEuSz0Q3s [dostęp: 3 kwietnia 2022r.]
