Od czego zacząć? Cześć II – Porównanie genealogicznych testów DNA [zaktualizowane 29.10.2022]

Gdy zaczynamy przygodę z genealogią genetyczną, może nie być łatwo podjąć decyzję, który genealogiczny test DNA wybrać. Ten artykuł pomoże Ci w podjęciu decyzji. Jeśli jeszcze nie czytałeś/-aś, pierwszej części artykułu pt. Genealogiczne testy DNA – od czego zacząć, zapraszam do lektury, ponieważ znajdziesz tam informacje o rodzajach testów DNA, kogo przetestować, różnicach w etniczności oraz umieszczaniu wyników w różnych bazach danych.

Ancestry

Ancestry może pochwalić się największą ilością osób w swojej genealogicznej bazie DNA – jest w niej ponad 22 użytkowników ¹.

W pudełku znajdziemy cztery elementy:

• Pojemnik z tubką, do której należy napluć i przykręcić zakrętkę z płynem konserwującym,
• Kartę z kodem aktywacyjnym i instrukcją, jak pobrać materiał,
• Foliówkę, w której umieszczamy gotową do odesłania tubkę,
• Pudełeczko, do którego wkładamy foliówkę z tubką. Przesyłka jest już przedpłacona, wystarczy zanieść na pocztę.

Test Ancestry zawiera probówkę, którą należy wypełnić śliną do poziomu wyznaczonego przez czarną kreskę. W środku probówki znajduje się przegroda, w efekcie czego śliną wypełniamy ok. 0.5cm probówki.

Gdy mamy już odpowiednią ilość śliny w probówce, odkręcamy lejek, a w jego miejsce przykręcamy fiolkę z niebieskim płynem.

Płyn przeleje się do środka, potrząsamy probówką przez kilka sekund, delikatnie dokręcamy i tak przygotowaną próbkę możemy umieścić w foliówce z pomarańczowym znaczkiem, w której znajduje się biały wacik (zostawiamy go w środku).

23andMe

Zestaw 23andMe, podobnie jak Ancestry, także zawiera probówkę, którą należy wypełnić do pewnego poziomu śliną.

Duża zaletą testu 23andMe jest to, że bada więcej części naszego genomu, które zawierają dane zdrowotne. W Stanach Zjednoczonych test 23andMe jest akredytowany przez FDA (Food and Drug Administration) – rządową agencję znaną z rygorystycznych przepisów dotyczących dopuszczania do obrotu leków i produktów spożywczych.

Ze względu na regulacje prawne, 23andMe nie sprzedaje swoich raportów zdrowotnych  (Health + Ancestry) w Polsce. Raport ten dostępny jest w Stanach Zjednoczonych, Irlandii, Danii, Finlandii, Holandii i Szwecji. Jednak kupując podstawową opcję (Health + Traits), możemy pobrać plik z surowymi danymi i otrzymać raport zdrowotny z innego źródła, np. na platformie Promethese lub FoundMyFitness.

Test 23andMe kosztuje 99$. Kupując w jednym zamówieniu, cena drugiego i każdego następnego zestawu jest niższa o 20% i wynosi 79$. Test ten można kupić jedynie bezpośrednio w 23andMe. Dla użytkowników z Polski należy wybrać międzynarodową wersję ich strony internetowej². W przypadku testu 23andMe nie musimy płacić ze odesłanie zestawu, ponieważ otrzymujemy opłaconą naklejkę na przesyłkę pocztą międzynarodową. Chcąc ją nadać, warto przejść się do większej placówki poczty, ponieważ próbując wysłać tę przesyłkę z agencji pocztowej, zostałam przekierowana na pocztę.

Family Tree DNA

Family Tree DNA daje nam możliwość zakupu trzech rodzajów testów:

• Y-DNA
• mtDNA
• autosomalny – Family Finder i właśnie ten test opisuję w poniższym wpisie

Gdy na Family Tree DNA trwała promocja, kupiłam cztery testy i przebadałam siostrę dziadka, babcię, mamę i teścia. Gdyby nie to, że trwała epidemia, zaczęłabym od wszystkich babć, ale ze względu na sytuację, zmieniłam kolejność wykonywanych testów na wysyłkę do osób, dla których nie było problemem zrobienie testu i odesłanie go pocztą.

Testy z Family Tree DNA są typu „swab”, czyli są to patyczki, którymi pociera się wewnętrzną stronę policzka. Jest to wygodne rozwiązanie szczególnie dla starszych osób. Obecnie Family Tree DNA wysyła zestawy typu dry swabs, czyli „suche patyczki” – są zakończone szczoteczką, którą po pobraniu należy przez minumum 30 minut wysuszyć przed umieszczeniem w folii zwrotnej.

Na conajmniej 60 minut przed pobraniem nie można pić, jeść ani palić. W instrukcji jest napisane, że patyczki można położyć na papierowych ręcznikach do wysuszenia, ale dobrym pomysłem jest też postawienie ich szczoteczką do góry w szklance w taki sposób, by się ze sobą nie stykały.

Podczas całego procesu należy zwrócić uwagę, bo nie dotknąć szczoteczkami żadnych powierzchni, ani nawet ich nawzajem ze sobą. Szczoteczki wkłada się z powrotem do folijek, w których były umieszczone i zakleja naklejką, która jest na końcu folii. Należy pamiętać, by do koperty zwrotnej włożyć nie tylko obie folijki ze szczoteczkami, ale także wypełnione: biały i zielony formularz z podpisem osoby testowanej.

Autosomalny test Family Tree DNA, nazywany przez nich „Family Ancestry” w promocji kosztuje 39-59$, a standardowa cena to 79$.

W zestawie umieszczona jest koperta zwrotna, wysyłka priorytetem Pocztą Polską kosztuje 16 zł. Warto poprosić o numer do monitorowania przesyłki. Od niedawna zdarza się, że dostajemy do wypełniania dokumenty celne. Można je wypełnić wpisując np. jako genealogical swabs (patyczki z wymazem genealogicznym). Od momentu dostarczenia przesyłki do laboratorium, wynik otrzymamy w ciągu 13 – 21 dni.

My Heritage

Najpopularniejsze autosomalne testy DNA w Europie. Przez większość czasu cena testu wynosi ok. 59$, a przy zamówieniu dwóch lub więcej wysyłka jest za darmo. Testy wysyłane są do Polski z Holandii i są dostarczane w ciągu kilku dni roboczych. Alternatywnie test MyHeritage można również zamówić z darmową dostawą na stronie polskiego Amazona za 359zł ³.

Testy My Heritage nie są typu „dry swabs” tak jak Family Tree DNA i nie trzeba ich suszyć przez 30 minut po pobraniu.

W zestawie otrzymamy patyczki zakończone bawełnianą końcówką, które po potarciu policzka umieszczamy w fiolce z płynem, odłamujemy końcówkę, zakręcamy fiolki i w ten sposób umieszczamy w kopercie zwrotnej (dołączonej do opakowania). W zestawie znajdziemy także ulotkę i kopertę zwrotną z nadrukowanym adresem.

Jeśli chcemy wysłać więcej niż jeden zestaw w jednej przesyłce, każdy umieszczamy we własnej kopercie, kilka małych kopert umieszczamy w jednej większej i odsyłamy. Zdarzyło mi się wysyłać dwa zestawy w jednej kopercie, cena była taka sama jak przy wysłaniu jednej małej kopertki, czyli 16 zł. Od momentu, gdy przesyłka dotrze do laboratorium, wyniki otrzymamy w ciągu 10 – 14 dni.

Dante Labs

Dla męża zdecydowaliśmy się na sekwencjonowanie całego genomu w Dante Labs. Dzięki temu otrzymaliśmy dane autosomalne, mtDNA oraz pełen chromosom Y. Z tych danych możemy także odczytać wszystkie informacje zdrowotne.

Na conajmniej 30 minut przed wykonaniem testu nie można pić, jeść, palić ani myć zębów. Pamiętajcie jednak, by testów nie wykonywać bez umycia zębów danego dnia, ponieważ nie chcemy pobierać materiału z bakteriami, które mogły się namnożyć przez noc i mogą zaburzyć wynik badania. Dante Labs wysyła zestaw typu saliva kit (zestaw ślinowy) [aktualizacja z września 2022: Aktualnie Dante Labs wysyła zestawy, w których nie stosuje się śliny, ale pobiera specjalnym urządzeniem krew].

Otrzymujemy tubkę, w której jest 2 ml płynu. Należy przez lejek uzupełnić śliną dodatkowe 2 ml tak, by razem w tubce były 4 ml płynu „bez bąbelków”. Nie mniej, nie więcej, kończymy gdy ślina wymieszana z płynem osiągnie poziom przy kreseczce 4 ml. To trochę trwa, warto masować sobie żuchwę, ponieważ ślinianki produkują wtedy więcej śliny i łatwiej jest osiągnąć poziom 4ml płynu. Zatem bardzo podobnie jak w 23andMe oraz Ancestry.

Plusem Dante Labs jest to, że korzystają z usług DHL Express i do zestawu dołączają etykietę zwrotną, więc nie płacimy za odesłanie testu. Przesyłka była tak szybka, że test zamówiony i opłacony w poniedziałek wieczorem, dotarł do nas w środę przed południem, tego samego dnia po południu kurier odebrał przesyłkę, a w piątek była już z powrotem w Dante Labs. Mimo epidemii koronawirusa (kwiecień 2020), naprawdę był to express.

W przypadku testu Dante Labs warto poczekać na promocję, by zamiast 299€, zapłacić 199€, a w czasie Black Friday nawet 149$.

Niestety nie mogę pochwalić tej firmy za terminowość usługi. Zgodnie z ich regulaminem, wyniki powinniśmy otrzymać po 8 tygodniach, które w naszym przypadku upływały 22 czerwca 2020. Tymczasem wyniki otrzymaliśmy nie po 8 tygodniach, a po 7 miesiącach. Firma tłumaczyła się problemami z dostawami komponentów, jednak w kwietniu 2020 roku nadal informowali klientów, że pracują normalnie. Z drugiej strony są osoby, które zamawiały testy jesienią 2020 roku i otrzymywały wyniki po 8-10 tygodniach. Jeśli zależy Wam na czasie, Dante Labs może nie być najlepszym wyborem, jeśli nie, warto rozważyć zakup.

Dodatkowym aspektem, nad którym warto się zastanowić w przypadku Dante Labs jest to, że dane trzeba będzie samemu obrobić, by móc je wgrać MyHeritage, Family Tree DNA, GEDMatch, YFull. Są do tego instrukcje, ale jeśli nie chcesz wchodzić w te tematy, lepiej kupić test w innej firmie i nie musieć zajmować się obróbką danych.

MTHFR Genetics

Ze względu na zalecenia medyczne lekarza, ale trochę też z chęci porównania testów, wykonałam test MTHFR Genetics. W pudełku znajdował się zestaw do pobierania śliny Isohelix Genefix, dokładnie taki sam, jak w przypadku Dante Labs, a więc sposób pobierania materiału był identyczny. MTHFR Genetics dołącza do swoich zestawów kopertę zwrotną, jednak przesyłkę należy opłacić samemu.

Test ten po wgraniu do bazy GEDMatch działa tak samo jak testy z najpopularniejszych firm genealogicznych i ma dobre pokrycie z 23andMe, FTDNA oraz MyHeritage, natomiast słabe z Ancestry.

W przypadku każdego testu DNA należy pamiętać, by aktywować go przed wysłaniem lub zrobić sobie zdjęcie kodu aktywacyjnego

Podsumowanie

Według mnie, aktualnie⁴ królem wśród genealogicznych testów DNA jest Ancestry. Dlaczego? Z trzech powodów:

1. Ancestry to największa baza, w której swoje wyniki ma ponad 22 miliony użytkowników ⁵. Dla porównania, na drugim miejscu jest 23andMe z 12 milionami użytkowników, My Heritage plasuje się na trzecim miejscu mając 5.5 milionów użytkowników. Family Tree DNA i GEDMatch mają odpowiednio 1.5 miliona i ponad 1 milion użytkowników. W genealogii genetycznej najbardziej zależy nam na możliwości porównania wyniku do jak największej ilości osób, a Ancestry właśnie to nam umożliwia,
2. By w bazie Ancestry, trzeba kupić u nich test, nie można wgrać wyniku z zewnątrz,
3. Wynik z Ancestry można wgrać do Family Tree DNA, My Heritage oraz GEDMatch.

Plusem testu Family Tree DNA jest to, że można go w późniejszym czasie rozszerzyć o nowe badanie. Np. kupując test autosomalny Family Finder, możemy wykupić później dodatkowo badanie haplogrupy mtDNA (DNA mitochondrialnego) lub Y-DNA (tylko mężczyźni). Gdy wyrazimy zgodę, FTDNA przechowa naszą próbkę przez 25 lat, co może mieć znaczenie, gdy zrobiliśmy test osobie, która już odeszła. Działa to również w drugą stronę, to znaczy np. wykonując test Y-DNA, możemy później dokupić wyniki autosomalne.

Napiszcie w komentarzach, jakie testy wybraliście, a jeśli nadal się zastanawiacie, który test wybrać, napiszcie o swoich wątpliwościach.

Życzę powodzenia i znalezienia bliskich krewnych z pięknie rozwiniętymi drzewami genealogicznymi! 🧬🌳🙂

1. https://www.ancestry.com/corporate/about-ancestry/company-facts
2. europejska wersja strony 23andMe, z suffixem „en-eu”, umożliwia zamówienie testu do Danii, Finlandii, Holandii, Irlandii oraz Szwecji. Strona z suffixem „en-int” umożliwia dostawę do innych krajów, w tym pozostałych europejskich. Rozróżnienie to wynika z możliwości lub jej braku, zakupienia wersji z raportami zdrowotnymi
3. Cena z 03.02.2023r.
4. luty 2023r.
5. https://www.ancestry.com/corporate/about-ancestry/company-facts